Kenmerken
Hoewel de kenmerken van ASS per persoon kunnen verschillen, zijn er wel overeenkomsten in hoe je met anderen omgaat en hoe je je gedraagt. Vaak begrijpt de ander niet goed hoe jij de dingen beleeft. Vanuit onwetendheid ontstaat er dan wederzijds onbegrip. Daarnaast ben je vaak heel nauwkeurig met dingen bezig en vind je het fijn als dingen in een bepaalde volgorde gebeuren en op vaste momenten.
Sinds lange tijd ligt er helaas veel nadruk op wat er mis is. Ook zijn er veel vooroordelen over ASS. Een goed voorbeeld hiervan is de film Rain man met Dustin Hoffman. Deze film schetst een eenzijdig en geromantiseerd beeld van een persoon met ASS. Hij heeft een fotografisch geheugen en kan eenvoudig de moeilijkste wiskundeopgaven oplossen. Ook heeft hij een dwangmatige dagelijkse routine.
Minder bekend is dat mensen met ASS ook vaardigheden en kwaliteiten hebben die heel waardevol zijn. Bij de politie neemt men bijvoorbeeld graag mensen met autisme in dienst omdat ze goed kunnen analyseren, uitstekend details waarnemen, patronen zien die anderen niet zien en kunnen helpen bij het herkennen van getuigen. Ook zijn mensen met ASS goed in het schrijven van codes en computertaal. Hierdoor kom je ze vaak tegen in de ICT. Mensen met ASS scoren daarnaast hoog op betrouwbaarheid, zorgzaamheid en eerlijkheid.
Autisme op de werkvloer
De mogelijkheid voor iemand met ASS om te kunnen werken verschilt per persoon, zijn of haar intelligentie en de interactie met de omgeving. Een zeker percentage van de mensen met autisme heeft geen betaald werk. En sommigen hebben zorg of begeleiding nodig om te kunnen werken. Maar de meesten kunnen gewoon werken. Sommigen mensen met ASS gedijen in functies waarin ze zich kunnen specialiseren en routines kunnen opbouwen.
Omdat veel werkgevers en werknemers weinig kennis hebben over ASS en vaak ook niet weten dat een werknemer hiervoor gediagnostiseerd is, kunnen er problemen ontstaan op de werkvloer. Soms al bij het sollicitatiegesprek. Veel mensen met ASS hebben moeite met communiceren en reageren bijvoorbeeld langzamer en afwijkend van de norm. Omdat een werknemer met ASS dit niet altijd meldt bij zijn werkgever, wordt er geen wenselijk en gelijkwaardig gesprek over wat hij of zij nodig heeft gevoerd. Met als gevolg dat het niet duidelijk is wat deze werknemer nodig heeft en wat zijn of haar behoefte is. En hoewel er sprake is van een wederzijdse verantwoordelijkheid is de context niet altijd veilig genoeg voor een werknemer met ASS om dit te melden.
Diverse grotere organisaties zoals defensie hebben inmiddels autismeambassadeurs om het begrip te vergroten en de werksfeer te verbeteren. Deze ambassadeurs fungeren als aanspreekpunt en maken anderen bekend met ASS, bijvoorbeeld door middel van webinars. Als werknemer met ASS kan het namelijk knap lastig zijn om aan te geven wanneer het werk je teveel wordt. Een minder groot lichaamsbewustzijn, overprikkeling en een groot verantwoordelijkheidsgevoel spelen hierbij een rol. Wanneer je overvraagd wordt, de omgeving niet veilig is of als je negatieve emoties of werkdruk ervaart, kan je veel last hebben van stress. Ook kosten het omgaan met collega’s en het anders zijn veel energie. Dit kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals een burn-out, met een ziekmelding tot gevolg.
Mogelijke gevolgen
Wat kan je het beste doen als het je allemaal teveel wordt? Allereerst adviseren wij je om in gesprek te gaan met je leidinggevende en verschillende opties te bekijken. Kan je workload bijvoorbeeld verminderd worden of kun je een preventief consult bij de bedrijfsarts maken?
Ziekmelding
Als het echt niet meer gaat, kan je - eventueel na een ziekmelding - naar je huisarts of de bedrijfsarts gaan. De arts kan je steunen en je als dat nodig is doorverwijzen naar een specialist voor begeleiding en behandeling.
Op grond van de Wet Poortwachter is je werkgever verplicht om binnen bepaalde grenzen het werk aan te passen aan de beperkingen die je op dat moment hebt. Als na een arbeidsdeskundig onderzoek blijkt dat er in je eigen werk geen mogelijkheden zijn, kan je werkgever vervolgens zoeken naar ander passend werk in de organisatie en als dat niet lukt naar passend werk buiten de organisatie.
Disfunctioneren
In het ergste geval verwijt de werkgever je ook nog eens dat je niet goed functioneert. Maar de spanningen, de problemen of het afwijkende gedrag dat je wordt verweten hebben vaak te maken met jouw - vaak onzichtbare - beperking. Als je niet voldoet aan de verwachtingen die je werkgever of je collega’s hebben, leidt dat vaak tot spanningen. Hierdoor kan je overprikkeld raken. Je gedrag kan dan voor problemen met collega’s of je leidinggevende zorgen.
Wat kunnen wij voor jou betekenen?
De vraag die wij bij BrandMR regelmatig krijgen is of je werkgever je in dat geval kan ontslaan. Het antwoord hangt af van het antwoord op de vraag: is ASS of het gedrag dat daaruit voortkomt de reden dat je werkgever je wil ontslaan? Als dat het geval is, kan de rechter een ontbindingsverzoek afwijzen.
Volgens vaste rechtspraak mag ziekte niet de reden zijn voor een werkgever om je dienstverband te beëindigen. Er geldt dan een opzegverbod. Wij kunnen namens jou aanvoeren dat dit ook geldt voor ASS en het daaruit voortvloeiende gedrag.
Kan je werkgever je dienstverband dan helemaal niet beëindigen? Jazeker wel. Als de reden voor ontslag geen verband houdt met je ziekte, kan je dienstverband wél worden beëindigd.
Ben je in een situatie beland zoals hierboven? Dan staan we je graag met raad en daad bij. We hebben veel ervaring met dit soort zaken en kunnen als je dat wilt de communicatie met je werkgever van je overnemen. Kan een procedure toch niet worden voorkomen? Dan kunnen we je bijstaan en namens jou verweer voeren.
