De meeste bedrijven in Nederland hanteren algemene voorwaarden. Op de meeste overeenkomsten zijn dan ook algemene voorwaarden van toepassing. Maar in de praktijk merken wij dat deze algemene voorwaarden lang niet altijd op de juiste manier van toepassing worden verklaard. Hierdoor kunnen de algemene voorwaarden ongeldig zijn of vernietigd worden. Maar wat zijn nu precies algemene voorwaarden en wat wordt daarin geregeld? En wanneer zijn algemene voorwaarden eigenlijk van toepassing op een overeenkomst?
Wat zijn algemene voorwaarden en wat wordt daarin geregeld?
De wet omschrijft algemene voorwaarden als “een of meer bedingen die zijn opgesteld teneinde in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen, met uitzondering van bedingen die de kern van de prestaties aangeven, zover deze laatstgenoemde bedingen duidelijk en begrijpelijk zijn geformuleerd.” Het gaat dus om voorwaarden die in meerdere overeenkomsten kunnen worden gebruikt zonder dat daarover apart onderhandelingen hoeven te worden gevoerd.
Het is niet verplicht om algemene voorwaarden te gebruiken maar wel nuttig en vaak ook aan te raden. Zo kunnen ze veel tijd besparen omdat je niet steeds opnieuw hoeft te spreken over alle voorwaarden van een overeenkomst. Ook kan een ondernemer zich ermee indekken tegen diverse risico’s. In algemene voorwaarden staan geen specifieke voorwaarden maar juist algemene bepalingen over bijvoorbeeld betalingsvoorwaarden, de wijze van levering, risico-overgang, (beperking van) aansprakelijkheid, garantie, geschillenbeslechting, toepasselijk recht etc.
Wanneer zijn algemene voorwaarden van toepassing?
Algemene voorwaarden zijn alleen van toepassing als er wordt voldaan aan twee vereisten:
De wederpartij van de gebruiker van de algemene voorwaarden moet de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden (impliciet) hebben aanvaard.
Voor toepasselijkheid is het voldoende dat de wederpartij weet dat er algemene voorwaarden zijn en er (impliciet) mee instemt dat deze op de overeenkomst van toepassing zijn. De wederpartij hoeft van de wet niet op de hoogte te zijn van de inhoud van de algemene voorwaarden. Dit is ook logisch omdat vrijwel niemand de moeite neemt om de algemene voorwaarden door te lezen.
De wet bepaalt verder dat de algemene voorwaarden kunnen worden aanvaard door “ondertekening van een geschrift of op andere wijze”. Bij ondertekening tekent de wederpartij ervoor dat zij de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden aanvaardt. Alleen in uitzonderlijke gevallen - als de verwijzing naar de algemene voorwaarden onduidelijk is of de verwijzingsclausule onjuist is - is de wederpartij ondanks ondertekening toch niet gebonden aan de algemene voorwaarden.
Bij aanvaarding van algemene voorwaarden “op andere wijze” kan je denken aan mondelinge aanvaarding of andere gedragingen waaruit we de aanvaarding kunnen afleiden. Bijvoorbeeld als de wederpartij niet reageert op de algemene voorwaarden. In principe mag dit worden opgevat als (stilzwijgende) aanvaarding van de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden.
De wederpartij moet vóór of bij het sluiten van de overeenkomst een redelijke mogelijkheid krijgen om kennis te nemen van de algemene voorwaarden.
De wet bepaalt dat een algemene voorwaarde vernietigbaar is als de gebruiker ervan de wederpartij geen redelijke mogelijkheid heeft geboden om hiervan kennis te nemen. Als de gebruiker deze redelijke mogelijkheid niet heeft geboden, zijn dus de volledige algemene voorwaarden vernietigbaar en kan hierop geen beroep worden gedaan. Dit kan worden voorkomen door te voldoen aan de wettelijke informatieplicht.
Terhandstelling van de algemene voorwaarden
Er wordt een redelijke mogelijkheid om kennis te nemen van de algemene voorwaarden geboden als de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ‘ter hand worden gesteld’. Hierbij kan je denken aan de fysieke overhandiging van een papier met daarop de algemene voorwaarden maar ook aan toezending daarvan per post. Het vermelden van de algemene voorwaarden op de factuur of de afleverbon is in principe te laat omdat dit pas na het sluiten van de overeenkomst is.
Als terhandstelling (redelijkerwijs) niet mogelijk is kan de gebruiker van algemene voorwaarden voldoen aan zijn informatieplicht door de wederpartij vóór de totstandkoming van de overeenkomst te laten weten dat de algemene voorwaarden bij hem ter inzage liggen of bij een bepaalde Kamer van Koophandel of de griffie van een gerecht zijn gedeponeerd en dat zij op verzoek zullen worden toegezonden. Maar dit is alleen voldoende als terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk is (bijvoorbeeld doordat er sprake is van praktische belemmeringen). Deze situatie zal zich slechts zelden voordoen.
Elektronische terbeschikkingstelling van de algemene voorwaarden
Als een overeenkomst elektronisch wordt gesloten - bijvoorbeeld via een website of per e-mail - kan de gebruiker de algemene voorwaarden elektronisch beschikbaar stellen. Ze moeten dan door de wederpartij kunnen worden opgeslagen en later nog eens in kunnen worden gezien. Dit kan door de algemene voorwaarden te sturen per e-mail (als bericht of als bijlage) of door per e-mail een voldoende opvallende hyperlink te sturen die de ander moet aanklikken om op de website van de gebruiker te komen en daar de voorwaarden (eenvoudig) te kunnen inzien en downloaden. (Let wel: door het klikken op deze link moet je direct bij de algemene voorwaarden komen en niet slechts op de website van de gebruiker.)
Als de overeenkomst niet elektronisch maar fysiek tot stand komt, heb je voor elektronische terbeschikkingstelling de uitdrukkelijke instemming van de wederpartij nodig.
Als tijdige elektronische terbeschikkingstelling redelijkerwijs niet mogelijk is, kan de gebruiker aan zijn informatieplicht voldoen door de wederpartij vóór het sluiten van de overeenkomst te vertellen waar zij de voorwaarden elektronisch kan inzien en dat de voorwaarden op verzoek elektronisch of op een andere manier kunnen worden toegezonden. Maar dit laatste zal niet vaak gebeuren.
Conclusie en tips
Het blijkt dus dat algemene voorwaarden niet zomaar van toepassing zijn. Er moet aan diverse eisen worden voldaan.
Ben je ondernemer en hanteer je algemene voorwaarden bij je overeenkomsten? Let er dan goed op dat je aan deze eisen voldoet. Anders loop je het risico dat je prachtige algemene voorwaarden niet van toepassing zijn of door jouw wederpartij vernietigd kunnen worden.
Ben je klant en wordt er een beroep gedaan op een beding uit de algemene voorwaarden? Controleer dan altijd of aan de hiervoor omschreven eisen is voldaan. In de praktijk blijkt immers dat lang niet alle bedrijven hieraan voldoen. Met als gevolg dat een gebruiker lang niet altijd een beroep op zijn algemene voorwaarden kan doen.
Meer weten?
Heb je vragen over algemene voorwaarden of de toepasselijkheid daarvan? Of heb je een geschil met een gebruiker van algemene voorwaarden? Of betwist een wederpartij de toepasselijkheid van jouw algemene voorwaarden? Neem dan contact met ons op. We helpen je graag verder!
